«Ναι, είναι η Ευρώπη, από τον Ατλαντικό έως τα Ουράλια, είναι το σύνολο της Ευρώπης, που θα αποφασίσει το πεπρωμένο του κόσμου», διακήρυττε, τις 23 Νοεμβρίου του 1959 ο πρόεδρος της Γαλλίας Σαρλ Ντε Γκωλ, σε ομιλία του στο Στρασβούργο, περιγράφοντας το όραμά του για μια Ευρώπη από τον Ατλαντικό ως τα Ουράλια Όρη. Η φράση αυτή χρησιμοποιήθηκε στην πορεία της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ενώ έγινε πολιτικό σύνθημα του Ντε Γκωλ για τα επόμενα 10 χρόνια, στοχεύοντας σε μία Ευρώπη που θα όριζε το μέλλον του κόσμου.
Ο στρατηγός Σαρλ ντε Γκωλ εξελέγη πρώτος πρόεδρος της Ε΄ Γαλλικής Δημοκρατίας το 1958. Τα σχέδια για μια ενωμένη Ευρώπη είχαν ήδη τεθεί με την ίδρυση της ΕΟΚ το 1957, με τη συνθήκη του Palazzo Barberini στη Ρώμη, από την Γαλλία, την Δυτική Γερμανία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Γενικότερη επιδίωξή του Ντε Γκωλ, ήταν η «απελευθέρωση» της Γαλλίας και της Ευρώπης από την επιρροή ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας, με την προώθηση της ανάπτυξης πυρηνικών όπλων από τη Γαλλία, την αποχώρησή της από το ΝΑΤΟ και την ένταξη της Σοβιετικής Ένωσης στο όραμά του, τοποθετώντας το σύνορο της Ευρώπης στα Ουράλια. Αλήθεια, πόσο διαφέρει το όραμα Ντε Γκωλ από τη σημερινή πραγματικότητα…;;;
Η Ευρώπη σε βαθιά κρίση διακυβέρνησης
Η Γηραιά Ήπειρος, η Ευρώπη μας, έχει χάσει την αίγλη της. Το μέχρι πρότινος παράδειγμα προς μίμηση, σε πολιτικό, οικονομικό, πνευματικό, κοινωνικό επίπεδο, ανήκει πλέον στο παρελθόν κι αποτελεί μια ρομαντική ανάμνηση. Το όραμα των ιδρυτών μιας Ενωμένης Ευρώπης, με πλούσια πνευματική ελίτ, δημοκρατία κι ευημερία των λαών της, στιβαρή πυγμή στη γεωπολιτική σκακιέρα κι ορθό λόγο στη διαμόρφωση των πολιτικών – οικονομικών – στρατιωτικών ισορροπιών και συσχετισμών, ισομερή και δίκαιη οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των λαών της παραμένει ζητούμενο, όπως στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και τα πρώτα βήματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, της δεκαετίας του 1950.
Στην Γαλλία, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, πυρηνική δύναμη, δεύτερη οικονομία στην Ευρώπη, ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αδυνατεί να κυβερνήσει, αλλάζοντας 5 πρωθυπουργούς σε δύο μόλις χρόνια. Οι απεργίες παραλύουν τη χώρα, οι περικοπές δαπανών φουντώνουν την κοινωνική οργή, η χώρα είναι έτοιμη να χτυπήσει την πόρτα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, παρά τη στέρηση των πολιτικών της δικαιωμάτων, φαντάζεται προεδρικό θώκο.
Στην πολιτική κρίση είχε προηγηθεί η Γερμανία, όταν ο Καγκελάριος Όλαφ Σολτς, προκήρυττε πρόωρες εκλογές, εξαιτίας της αδυναμίας να ψηφιστεί ο προϋπολογισμός τους κράτους για το 2025. Ο νικητής των πρόωρων εκλογών Φρίντριχ Μερτς, αντιμετωπίζει τα ίδια πολιτικά και οικονομικά προβλήματα με τον προκάτοχό του και προσπαθεί να κρατήσει ενωμένο ένα εύθραυστο κυβερνητικό σχήμα Χριστιανοδημοκρατών – Σοσιαλδημοκρατών, ενώ το ακροδεξιό AfD εκτοξεύεται και γίνεται η βασική δύναμη αντιπολίτευσης, όπως ακριβώς και η Μαρίν Λεπέν στην γειτονική Γαλλία. Η γερμανική οικονομία, η άλλοτε κραταιά και γνωστή ως ατμομηχανή της Ευρώπης, έχει έντονα τα σημάδια της κόπωσης και δείχνει να παραπαίει πολιτικά.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Κιρ Στάρμερ, στην πρωθυπουργία, κυβερνάει χωρίς οικονομικό προϋπολογισμό, με εύθραυστη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, με υπουργούς να παραιτούνται ο ένας μετά τον άλλον και τους δρόμους του Λονδίνου να γεμίζουν με ακροδεξιές διαδηλώσεις.
Στην Ισπανία, ο Πέδρο Σάντσεθ κρατιέται στην εξουσία χάρη στους Καταλανούς αυτονομιστές, στην Πορτογαλία οι εκλογές έχουν γίνει πολιτική ρουτίνα, ενώ στο Βέλγιο η πολιτική κρίση είναι θεσμός, καθώς η χώρα παραμένει μήνες χωρίς κυβέρνηση.
Μέσα σ’ αυτό το γενικευμένο κλίμα αδυναμίας κυβερνησιμότητας, οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις βαλτώνουν, η οικονομική αβεβαιότητα φουντώνει, ο ευρωσκεπτικισμός εξαπλώνεται ραγδαία, οι κοινωνίες χάνουν την εμπιστοσύνη τους προς τους θεσμούς στρεφόμενες ολοένα και περισσότερο σε αντισυστημικές – ακροδεξιές επιλογές.
«Η Ευρώπη ζει σε ένα σοκ τα τελευταία 15 χρόνια, από την κρίση της ευρωζώνης μέχρι την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το αποτέλεσμα είναι κατακερματισμένα κοινοβούλια, πολωμένα κόμματα και όλο και πιο ασταθή εκλογικά σώματα. Όταν αυτές οι δυναμικές συνδυάζονται με δημοσιονομικούς περιορισμούς σε πολλές χώρες, η ικανότητα των κυβερνήσεων να επιφέρουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις γίνεται ολοένα και πιο περιορισμένη» υποστηρίζει στο Bloomberg, ο γεωοικονομικός αναλυτής Αντόνιο Μπαρόζο. Προσθέτει δε, πως, σε μια ευάλωτη Ευρώπη, αμφιλεγόμενοι ηγέτες όπως ο Βλάντιμιρ Πούτιν, στην Μόσχα, ο Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσιγκτον και ο Σι Τζιπίνγκ, στο Πεκίνο, έχουν καταφέρει να την ελέγχουν την ώρα που η ίδια δεν δίνει σημάδια πολιτικής και οικονομικής ανάκαμψης.
Με απλά λόγια, η Ευρώπη βυθίζεται, ζώντας στον μύθο της.
Η Ευρώπη χρειάζεται νέο αναπτυξιακό όραμα
Όπως μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έτσι και τώρα, οι ηγεσίες της Ευρώπης, πέραν από την όποια ιδεολογική απόχρωση ή πολιτική προσέγγιση οφείλουν να Αναπροσαρμόσουν…, και Επαναπροσδιορίσουν …, την πολιτική τους…, προσεγγίζοντας τις νέες γεωπολιτικές, γεωοικονομικές και γεωστρατηγικές ισορροπίες και συσχετισμούς, όπως έχουν διαμορφωθεί.
Η πολιτική και οικονομική πραγματικότητα για την Ευρώπη, έχει αλλάξει και δυστυχώς είναι δυσμενής. Το οικοδόμημα της μεταπολεμικής οικονομικής ανάπτυξης έχει πλήρως καταρρεύσει. Οι τρεις πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίχθηκε αυτό το οικοδόμημα δεν υπάρχουν πια.
1ος Πυλώνας – Η ρωσική ενέργεια : Στην μεταπολεμική περίοδο κι ανεξάρτητα από τις όποιες πολιτικές εντάσεις, – ψυχρός πόλεμος, σχέσεις ΝΑΤΟ και Συμφώνου Βαρσοβίας – , η Ευρώπη προμηθευόταν φθηνή ενέργεια από την γειτονική της Ρωσία. Το 2021, η Ρωσία, ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το 40% του φυσικού αερίου που καταναλωνόταν στην ΕΕ προερχόταν από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 προκάλεσε τη πολιτική κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας και αντίστοιχη μείωση της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, τη μείωση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου κατά 2/3 εντός ενός έτους και πλήρως έως το 2030. Η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από την Ρωσία προκάλεσε ανάλογη αύξηση της τιμής, της από άλλες χώρες εισαγόμενης ενέργειας, όπως το από τις ΗΠΑ υγροποιημένο φυσικό αέριο ή πετρέλαιο από αραβικές χώρες.
Η Ουκρανική κρίση, σήμανε αυτόματα και το τέλος της φθηνής ενέργειας από την Ρωσία.
2ος Πυλώνας – Οι αγορές της Άπω Ανατολής : Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και με την βοήθεια της φθηνής ρωσική ενέργειας, η ραγδαία αναπτυσσόμενη βιομηχανία της Ευρώπης, εκτός από τις ευρωπαϊκές αγορές εξήγαγε τα βιομηχανικά της προϊόντα και στις χώρες της Άπω Ανατολής. Στη σύγχρονη εποχή, οι εν λόγω αγορές, όχι απλά δεν εισάγουν ευρωπαϊκά προϊόντα αλλά τουναντίον έχουν αναπτυχθεί και καταστεί ανταγωνιστικές αγορές, καθώς κατακλύζουν με δικά τους προϊόντα και τις ευρωπαϊκές αγορές.
3ος Πυλώνας – Τα φθηνά εργατικά χέρια : Οι ερειπωμένες από το μεγάλο πόλεμο χώρες της Νότιας Ευρώπης, εξήγαγαν φθηνά εργατικά χέρια προς τις βιομηχανικά αναπτυσσόμενες χώρες της Ευρώπης, κυρίως Γερμανία, Βέλγιο και Γαλλία. Ήταν η περίοδος της μεγάλης μεταπολεμικής – ενδοευρωπαίκής μετανάστευσης. Στις μέρες μας, τέτοιου είδους μετανάστευση δεν υπάρχει.
Πέραν όλων τούτων, οι οικονομίες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν και μεγάλη εκροή κεφαλαίων για στρατιωτικούς εξοπλισμούς και δη για την παρεχόμενη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία.
Σ αυτήν τη σκληρή οικονομική πραγματικότητα, χωρίς να συνυπολογίζονται οι ενδεχόμενοι δασμοί Τραμπ, η Ευρωπαϊκή Ένωση χάνει έδαφος έναντι των παγκόσμιων ανταγωνιστών της στον τομέα της ανάπτυξης, καθώς τα εμπορικά ελλείμματά αυξάνονται, οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνονται, οι αντιδράσεις πολλαπλασιάζονται και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν αντιλαμβάνονται την επείγουσα ανάγκη για δράση, προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας.