- Τι συμβαίνει με τα, αμφιβόλου ποιότητας, προγράμματα σπουδών
- Επί ποδός πολέμου ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών
- Συνέντευξη Σπύρου Σκιαδόπουλου στο CorfuPress.com
- Mια ανάρτηση του Δημήτρη Βερβεσού, Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΚ), που αφορά τα προγράμματα σπουδών της Νομικής Σχολής ιδιωτικού πανεπιστημίου, γίνεται viral μέσα σε μια ημέρα και συστήνει στο ευρύ κοινό τον κερκυραίο δικηγόρο Σπύρο Σκιαδόπουλο.
- Θα περίμενε κανείς να εξαργυρώσει ο Σκιαδόπουλος τα εύσημα της αναγνώρισης, με τουλάχιστον μία-δύο θριαμβευτικές ανακοινώσεις. Δεν το έκανε. Τον αναζητήσαμε και απάντησε ότι είναι πολλοί οι δικηγόροι που έχουν αγωνία για την απαξίωση της νομικής εκπαίδευσης στη χώρα.
Mια ανάρτηση του Δημήτρη Βερβεσού, Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΚ), που αφορά τα προγράμματα σπουδών της Νομικής Σχολής ιδιωτικού πανεπιστημίου, γίνεται viral μέσα σε μια ημέρα και συστήνει στο ευρύ κοινό τον κερκυραίο δικηγόρο Σπύρο Σκιαδόπουλο.
Σε αυτόν άλλωστε αποδίδονται τα εύσημα της αποκάλυψης του ελλιπέστατου προγράμματος σπουδών: «Όταν το έψαξα δεν βρήκα Διοικητικό Δίκαιο, Δίκαιο δημοσίων συμβάσεων, φορολογικό δίκαιο, δεν είδα ποινική δικονομία ούτε πολιτική δικονομία», θα πει ο Σπύρος Σκιαδόπουλος, ο οποίος κατέγραψε τα ευρήματα σε ένα άρθρο υπό τον τίτλο: «Είδαμε το πρόγραμμα σπουδών ιδιωτικής Νομικής της Ελλάδας και απορήσαμε»!
Το άρθρο που κινητοποίησε τον πρόεδρο του ΔΣΚ
«Είδαμε το πρόγραμμα σπουδών ιδιωτικής Νομικής της Ελλάδας και απορήσαμε! Δεν είδα Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, δεν είδα Γενικό Ενοχικό, δεν είδα Ειδικό Ενοχικό, δεν είδα Κληρονομικό Δίκαιο. Στο πρόγραμμα του Keele, όλα αυτά φαίνεται να «συμπτύσσονται» σε ένα γενικόλογο μάθημα «Αστικό Δίκαιο», χωρίς να γίνεται σαφές τι πραγματικά καλύπτεται.
Όντως αθεράπευτα περίεργος, αποφάσισα να δω το πρόγραμμα σπουδών της Νομικής Σχολής του βρετανικού Keele University, που έρχεται να λειτουργήσει στην Ελλάδα ως ιδιωτικό πανεπιστήμιο, και του οποίου ο τίτλος σπουδών θα είναι ισότιμος με τις δημόσιες νομικές σχολές.
Ομολογώ πως δεν το είχα ξανακούσει το πανεπιστήμιο αυτό.
Άνοιξα το πρόγραμμα και βρήκα 27 εγγραφές μαθημάτων, συμπεριλαμβανομένων και εγγραφών όπως «Πρακτική» και «Διπλωματική Εργασία». 27 μαθήματα μέσα σε 4 έτη….
Για να δούμε :
1ο έτος: «Σεμινάριο : Εισαγωγή στα Νομικά». Μάλλον αυτομάτως μεταφρασμένος τίτλος μαθήματος, θα είναι Intro to Law ή κάτι τέτοιο.
«Εισαγωγή στην Πολιτική». Τι ακριβώς είναι αυτό το μάθημα σε μια Νομική Σχολή; Η σχέση δικαίου και πολιτικής πράγματι διδάσκεται, αλλά μέσα από σοβαρά μαθήματα Συνταγματικού, Ιστορίας Δικαίου. Έχει θέση όμως ως ξεχωριστό Μάθημα; «Νομικά Βασικά Στοιχεία». Αναρωτιέμαι τι να είναι. Θα είναι τα βασικά.
3ο Έτος:«Δίκαιο, Ηθική και Υγειονομική Περίθαλψη».Αναρωτιέμαι τι να είναι. Εκπαίδευση χρήσης απινιδωτή στα δικαστήρια και πότε τον χρησιμοποιούμε;
«Δίκαιο Ποινικών Αποδείξεων». Χρειάζεται ολόκληρο μάθημα για την απόδειξη στο Ποινικό Δίκαιο, αλλά λείπει από το πρόγραμμα η Ποινική Δικονομία;
4ο έτος:«Δίκαιο καταπιστευμάτων». Μάλλον από το αγγλοσαξωνικό δίκαιο. Δεν σχολιάζω.
Δεν είδα Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, δεν είδα Γενικό Ενοχικό, δεν είδα Ειδικό Ενοχικό, δεν είδα Κληρονομικό Δίκαιο. Στο πρόγραμμα του Keele, όλα αυτά φαίνεται να «συμπτύσσονται» σε ένα γενικόλογο μάθημα «Αστικό Δίκαιο», χωρίς να γίνεται σαφές τι πραγματικά καλύπτεται.
Δεν είδα Διοικητικό Δίκαιο, Διοικητική Δικονομία, Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων, Φορολογικό Δίκαιο. Όλα αυτά στο Δημόσιο Δίκαιο στο πρώτο έτος; Δεν είδα Ποινική Δικονομία. Δεν είδα Πολιτική Δικονομία.»
Η αναγνώριση από τον Βερβεσό
Αυτό το άρθρο χρησιμοποίησε ο κ. Βερβεσός στην ανάρτησή του κάνοντας λόγο για απαράδεκτες ελλείψεις από Ίδρυμα που καλείται να δώσει πτυχίο ισοδύναμο με αυτό των δημόσιων Νομικών Σχολών της χώρας.
Ο κ. Βερβεσός φιλοξενεί το άρθρο του Σκιαδόπουλου αυτούσιο στην ανάρτησή του και τονίζει: «Αληθεύουν όλα αυτά που γράφει ο συνάδελφος Σπύρος Σκιαδόπουλος και τα επιβεβαιώνουν με αναρτήσεις τους οι καθηγητές Πάνος Λαζαράτος και Αντώνης Μεταξάς;;;; Το θέμα είναι αρκούντως σοβαρό και άμεσα θα το διερευνήσουμε για να αποκτήσουμε ακριβή εικόνα για τα προγράμματα σπουδών των 2(δύο)ιδιωτικών Νομικών Σχολών , που έλαβαν αδειοδότηση από το Υπουργείο Παιδείας {Το πρόγραμμα σπουδών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας (UNIC) το γνωρίζουμε από τη διαδικασία της Επιτροπής Αξιολόγησης του άρθρου 16ΚΔ}»
Και έπεται συνέχεια…
Η συνέχεια ήρθε άμεσα. Διαμαρτυρίες ακαδημαϊκών, καθηγητών νομικής και δικηγόρων και προ ημερών η ανακοίνωση ότι ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών ζητά επίσημη ενημέρωση και τα έγγραφα που αφορούν την πιστοποίηση του προγράμματος σπουδών της Νομικής Σχολής του “The University of Keele, Greece”. Συγκεκριμένα ο ΔΣΑ έστειλε αίτημα στην Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης και ζητά τα σχετικά έγγραφα του φακέλου αδειοδότησης των ιδιωτικών Νομικών Σχολών, υποστηρίζοντας ότι ο Σύλλογος έχει έννομο συμφέρον. Εν συνεχεία ο ΔΣΑ θα αξιολογήσει τα δεδομένα ώστε να εξετάσει αν θα προχωρήσει σε αίτηση ακύρωσης. Στην τοποθέτησή του, ο Σύλλογος τονίζει την πάγια αντίθεσή του στην υποβάθμιση των Νομικών Σπουδών, την οποία αποδίδει στην ανάπτυξη ιδιωτικών προγραμμάτων αμφίβολης ποιότητας.
Ο ΔΣΑ εκφράζει επίσης την έντονη ανησυχία του για το ενδεχόμενο αδειοδότησης Νομικών Σχολών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Όπως τονίζει, μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες για τη Νομική Σχολή Κομοτηνής, πλήττοντας τόσο την ακαδημαϊκή ισορροπία όσο και ζητήματα εθνικής σημασίας.
Και όλα αυτά ξεκίνησαν με τη συμβολή και ενός Κερκυραίου δικηγόρου
Σπύρος Σκιαδόπουλος:
Δικαίωση η παρέμβαση Βερβεσού
Κοινή αγωνία για την απαξίωση της νομικής εκπαίδευσης στη χώρα
Θα περίμενε κανείς να εξαργυρώσει ο Σκιαδόπουλος τα εύσημα της αναγνώρισης, με τουλάχιστον μία-δύο θριαμβευτικές ανακοινώσεις. Δεν το έκανε. Τον αναζητήσαμε και απάντησε ότι είναι πολλοί οι δικηγόροι που έχουν αγωνία για την απαξίωση της νομικής εκπαίδευσης στη χώρα.
Ο ίδιος πήρε πτυχίο από τη Νομική Σχολή Κομοτηνής (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης) και -παρότι συνέχισε με μεταπτυχιακά στο Εμπορικό και Οικονομικό Δίκαιο στο ΑΠΘ και στην Πληροφορική στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο- δηλώνει με κάθε ευκαιρία περήφανος για τη Σχολή του και υπέρμαχος του δημοσίου Πανεπιστημίου.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο CorfuPress.com δήλωσε απερίφραστα ότι η παραγωγή αποφοίτων με ισότιμους τίτλους από υποβαθμισμένα προγράμματα δεν είναι εκσυγχρονισμός. Είναι τεχνητή απαξίωση της δημόσιας παιδείας και υποβάθμιση του επαγγέλματος του δικηγόρου.
Ανακαλύψατε, μετά από έρευνα που κάνατε, ότι υπάρχουν προβλήματα στο πρόγραμμα σπουδών της Νομικής Σχολής ιδιωτικού πανεπιστημίου που πήρε το «πράσινο φως» για λειτουργία στην Ελλάδα και συγκεκριμένα, του βρετανικού Keele University. Πως ψάξατε αρχικά το πρόγραμμα σπουδών και ποια είναι αυτά τα προβλήματα;
Παρακολουθώ ολόκληρο το θέμα με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, από τις εξαγγελίες, τον αντισυνταγματικό νόμο, και την απαράδεκτη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Θα το παρακολουθώ και στην συνέχεια. Διάβασα ότι θα λειτουργήσει μια Νομική Σχολή του Keele στην Ελλάδα, με ισότιμο πτυχίο με τις δημόσιες νομικές σχολές. Ειλικρινά, δεν είχα ξανακούσει το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο. Αποφάσισα να μπω στην ιστοσελίδα του και να δω το πρόγραμμα σπουδών. Μέτρησα 27 συνολικά εγγραφές μαθημάτων σε τέσσερα έτη σπουδών, και μέσα σε αυτές υπολογίζονται η πρακτική και η διπλωματική εργασία. Δηλαδή, λιγότερα από 25 πραγματικά μαθήματα. Συγκριτικά, στη Νομική Σχολή του Δημοκριτείου, από όπου αποφοίτησα, κάναμε 49 μαθήματα. Σχεδόν τα διπλά. Και το σημαντικότερο: καλύπταμε με αυστηρότητα όλους τους βασικούς κλάδους του δικαίου.
Στο πρόγραμμα του Keele δεν βρήκα Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, ούτε Γενικό και Ειδικό Ενοχικό. Δεν βρήκα Κληρονομικό Δίκαιο, ούτε Διοικητικό, ούτε Διοικητική Δικονομία, ούτε Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων. Δεν υπάρχει Φορολογικό. Δεν υπάρχει Ποινική Δικονομία. Υπάρχει μόνο μία Πολιτική Δικονομία, τη στιγμή που στις ελληνικές σχολές διδάσκεται σε τέσσερα μέρη.
Αντί αυτών, βρήκα μαθήματα με τίτλους αόριστους. «Νομικά βασικά στοιχεία» — δηλαδή τι; «Εισαγωγή στην Πολιτική» ως ξεχωριστό μάθημα στη Νομική Σχολή. «Δίκαιο, Ηθική και Υγειονομική Περίθαλψη» — μάλλον δάνειο από προγράμματα ιατρικού δικαίου, που δεν έχει καμία θέση σε βασικό κορμό. «Δίκαιο καταπιστευμάτων» — χαρακτηριστικό του αγγλοσαξωνικού δικαίου, αλλά παντελώς ξένο προς την ελληνική πραγματικότητα.
Με λίγα λόγια: λείπουν τα θεμέλια και εμφανίζονται ενότητες που δίνουν την αίσθηση ότι το πρόγραμμα να είναι πολύ λιτό, εάν όχι ελλιπές. Όποιος έχει περάσει τέσσερα χρόνια σε δημόσια Νομική ξέρει ότι δεν βγαίνει η ύλη σε 27 «ενότητες». Είναι αδύνατο.
Εν συνεχεία, μετά από άρθρο σας, ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών κ. Βερβεσός, έκανε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αναφέρθηκε ονομαστικά σε εσάς, δικαιώνοντας την άποψή σας. Αλήθεια πως αισθανθήκατε; Είχατε επαφή μετά την εν λόγω ανάρτηση με τον κ. Βερβεσό;
Δεν σας κρύβω ότι αισθάνθηκα δικαίωση. Όταν γράφεις δημόσια κάτι τέτοιο, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να κατηγορηθείς για υπερβολή ή για προσωπική εμπάθεια. Όμως εδώ δεν είχαμε να κάνουμε με προσωπική άποψη. Είχαμε ένα πρόγραμμα σπουδών που έλειπε η μισή επιστήμη. Το είπα όπως το είδα.
Η παρέμβαση του κ. Βερβεσού έδωσε θεσμικό βάρος στην κριτική. Όταν ο Πρόεδρος του ΔΣΑ και της Ολομέλειας αναφέρει ονομαστικά έναν δικηγόρο και λέει «έχει δίκιο», αυτό δείχνει ότι το πρόβλημα είναι πραγματικό και σοβαρό. Είχαμε μια επικοινωνία με τον κ. Βερβεσό, ενώ είδα και αργότερα και άλλους να ανεβάζουν και την ανάρτηση μου, αλλά και να παράγουν αντίστοιχο υλικό. Φαίνεται υπάρχει κοινή αγωνία για την απαξίωση της νομικής εκπαίδευσης στη χώρα.
Στο δια ταύτα τώρα, πως μπορεί -κατά την άποψή σας- να λειτουργήσει μια Νομική Σχολή, με αυτά τα προβλήματα στο πρόγραμμα σπουδών; Τι είδους πτυχίο θα είναι αυτό χωρίς βασικά διδακτικά μαθήματα;
Αν με ρωτάτε, έχω πολλές αμφιβολίες. Η νομική εκπαίδευση δεν είναι μια σειρά από τίτλους μαθημάτων. Είναι μεθοδολογία, είναι συστηματική κατανόηση, είναι επανάληψη και βάθος. Δεν αρκεί να πεις «Αστικό Δίκαιο» και να θεωρήσεις ότι κάλυψες όλα όσα χρειάζονται χρόνια σπουδών σε ένα εξάμηνο. Δεν αρκεί να αναφέρεις μία φορά την Πολιτική Δικονομία, όταν η πράξη απαιτεί λεπτομερή γνώση σε πολλαπλά επίπεδα.
Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί γιατί οι απόφοιτοι θα εγγράφονται στους Δικηγορικούς Συλλόγους με τα ίδια δικαιώματα που αποκτούν οι απόφοιτοι των ελληνικών Νομικών. Σημειτέων, πως η κυβέρνηση το 2019 είπε όχι σε μια τέταρτη Νομική στην Πάτρα λόγω υπερπληθώρας των νομικών στην Ελλάδα, αλλά λέει ναι και σωρηδόν σε δύο και τρεις ιδιωτικές Νομικές Σχολές. Τώρα δεν υπάρχει υπερπληθώρα δηλαδή; Εγώ θυμάμαι χρόνια σκληρής μελέτης, ατελείωτες ώρες βιβλιοθήκης, σημειώσεις, ξενύχτια, αποτυχίες και επαναλήψεις για να καταλάβουμε τι σημαίνει κάθε έννοια. Δεν μπορείς να συμπυκνώσεις όλη αυτή τη διαδικασία σε 27 γενικόλογες ενότητες.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών ζητά τα έγγραφα του φακέλου αδειοδότησης. Θεωρείτε ότι μπορεί να προχωρήσει σε αίτηση ακύρωσης της άδειας της εν λόγω Νομικής Σχολής; Πιστεύετε ότι θα υπάρξει συνέχεια και ποια θα είναι αυτή;
Πιστεύω ότι υπάρχει νομικό έρεισμα για αίτηση ακύρωσης. Το άρθρο 16 του Συντάγματος είναι σαφές: η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από δημόσια ιδρύματα. Καταρχάς, η «παράκαμψη» μέσω αναγνώρισης ιδιωτικών πανεπιστημίων με τη μορφή παραρτημάτων ξένων ιδρυμάτων δεν αλλάζει την ουσία: συνιστά ευθεία συνταγματική εκτροπή. Δεν πρέπει να αφήσουμε να καταρρεύσει και η εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη, στους θεσμούς, στην ίδια τη δημοκρατία μας. Κατά δεύτερον, σίγουρα υπάρχει έννομο συμφέρον.
Αν ο ΔΣΑ επιμείνει, μπορεί να δημιουργηθεί σοβαρό προηγούμενο, και να δημιουργήσει ένα θεσμικό ανάχωμα, όχι μόνο για την Νομική, αλλά και για άλλες σχολές. Αν αφήσουμε να περάσει, αύριο θα δούμε κι άλλα παραρτήματα, με υποβαθμισμένα προγράμματα, να παράγουν αποφοίτους με ισότιμους τίτλους. Αυτό δεν είναι «εκσυγχρονισμός». Είναι τεχνητή απαξίωση της δημόσιας παιδείας και υποβάθμιση του επαγγέλματος του δικηγόρου.
Ε.Γ.
