«El Griego», έτσι έμεινε γνωστός ο Πέτρος Εμμανουήλ Βαφείας, ως ο Έλληνας από την Κέρκυρα 1, απ΄όπου όπως λέγεται καταγόταν κι έμενε τέλη 16ου αι. στην πόλη Pisco του Περού. Η Κέρκυρα είναι γνωστή για την φιλοξενία της από τα Ομηρικά Έπη αλλά και για την αγάπη της για την οινοπαραγωγή, τυγχάνει και προσωπικά να το γνωρίζω λόγω του εξαιρετικού κρασιού, μπρούσκο κόκκινο, που φτιάχνει ο πατέρας μου στην Βόρεια Κέρκυρα, στο χωριό Δάφνη με συνταγή του παππού μου από την Βόρεια Κέρκυρα επίσης. Ο Pedro Manuel Bafia, ή ελληνικά ο Πέτρος Εμμανουήλ Βαφείας, έδωσε λύση σε μια μεγάλη διαμάχη, σχετικά με την πιστοποίηση προέλευσης ενός εξαιρετικού αποστάγματος από σταφύλι.
Χάρη στην διαθήκη του με ημερομηνία 30 Απριλίου 1613, η πόλη Pisco έγινε γνωστή ως η πρώτη πόλη του Περού, στην οποία παρασκευάστηκε απόσταγμα σταφυλιού, κονιάκ σταφυλιού! Στην διαθήκη του έχει διασωθεί αναλυτικά η παρασκευή του κονιάκ σταφυλιού. Ο ιστορικός Lorenzo Huertas αναφέρει: «Βρήκαμε ένα έγγραφο από το 1613, το οποίο δείχνει την παραγωγή οινοπνεύματος (από σταφύλια) στο ICA. «Αυτή θα ήταν μια από τις παλαιότερες ημερομηνίες, που μιλούν για την παραγωγή ποτών όχι μόνο στο Περού, αλλά και στην Αμερική». Το Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο του Περού πραγματοποίησε το 2013 την Έκθεση «400 years testament of Pedro Manuel the Greek»2, στην οποία εορτάστηκε με μεγάλη επισημότητα, παρουσία και της πρεσβείας της Ελλάδας, η πρώτη τεκμηριωμένη μαρτυρία για την προέλευση του pisco.
Πώς όμως προέκυψε αυτή η γνώση από το παρελθόν; Πώς έγινε γνωστός ο Πέτρος Εμμανουήλ Βαφείας και γιατί τιμήθηκε από το Περού;
Το 1986 μεταξύ του Περού και της Χιλής προέκυψε μια διαμάχη για την πιστοποίηση της ονομασίας προέλευσης του Pisco, που έφτασε σχεδόν στα όρια διπλωματικού επεισοδίου ανάμεσα στις δύο χώρες. Χάρη στην κοπιαστική κι επίμονη έρευνα του Ιστορικού Δρ. Lorenzo Huertas Vallejos, που του ανατέθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Επιστήμης και Τεχνολογίας CONCITEC το 1986 και το Υπουργείο Εξωτερικών3 για να ερευνήσει από πότε παρήχθη απόσταγμα σταφυλιού στο Περού, και συγκεκριμένα η παραγωγή Pisco στο Περού, ανακάλυψε στο Γενικό Αρχείο του Έθνους (AGN), συγκεκριμένα στο Αρχείο «Συμβολαιογραφικά Πρωτόκολλα του Ica», Νο. 99, γραμμένη από τον συμβολαιογράφο Francisco Nieto μεταξύ τα έτη 1613 και 1620, την «Διαθήκη του Pedro Manuel», με ημερομηνία 30 Απριλίου 1613(δεν πρόκειται για ημερομηνία θανάτου του καθώς πέθανε πολύ αργὀτερα, απλά ήθελε να είναι όλα τακτοποιημένα στην περίπτωση απροσδόκητου θανάτου4). Στην Διαθήκη αναφέρεται: «Τριάντα βαζάκια vurney γεμάτα ποτό που περιέχουν ένα εκατόν εξήντα μπουκάλια κονιάκ, συν ένα βαρέλι γεμάτο κονιάκ που περιέχει τριάντα μπουκάλια κονιάκ. Συν ένα μεγάλο χάλκινο βραστήρα για την παραγωγή ποτού με το καπάκι και το βαρέλι του. Δύο pultaya, το ένα με το οποίο περνά ο σωλήνας και το άλλο υγιές, που είναι μικρότερο από το πρώτο.» Αυτή είναι η παλαιότερη πληροφορία που βρέθηκε στο Περού για την παρασκευή του διάσημου αποστάγματος σταφυλιού. Σύμφωνα με τον Ιστορικό Lorenzo Huertas Vallejos, αν και η διαθήκη υπογράφηκε το 1613 τα όργανα παραγωγής βέβαια προϋπήρχαν. Έτσι επίσημα και αδιαμφισβήτητα εκδόθηκε στο Περού για το Pisco, την πόλη στα παράλια του Περού, η πιστοποίηση της ονομασίας προέλευσης για την οινοπαραγωγή του διάσημου ομώνυμου αποστάγματος σταφυλιού. Από τότε η πόλη τιμάει τον El Griego, όπως έμεινε γνωστός και προς τιμήν του έφτιαξαν μνημείο!
Ποιος είναι ο Πέδρο Μανουέλ, ο Έλληνας, από την Κέρκυρα;
Είναι ο πρώτος τεκμηριωμένος παραγωγός Pisco στο Περού. Όπως αναφέρεται, «Γεννήθηκε στο ελληνικό νησί Κέρκυρα», την περίοδο της Βενετεκρατίας και δήλωνε πάντα Έλληνας. Έφτασε στο Περού κι έζησε στην Ίκα από τις αρχές του 17ου αιώνα. Εκεί διέπρεψε όχι μόνον ως οινοπαραγωγός του Pisco αλλά και ως έμπορος. Δεν είναι γνωστό ακόμη, πώς και για ποιόν λόγο ταξίδεψε έως εκεί και γιατί επέλεξε να παραμείνει έως το τέλος της ζωής του. Εκείνη την εποχή στη Villa de Valverde (όπως λεγόταν ο Ica) ζούσαν οι ντόπιοι μαζί με Ισπανούς, Έλληνες και άλλους Ευρωπαίους μετανάστες, Αφρικανούς, κ.α. όπως αναφέρεται στα έγγραφα της εποχής5. Αναφέρεται ότι «Ίσως λόγω της οινοποιητικής του γενετικής, που κληρονόμησε από τους μυθικούς Έλληνες, το 1608 νοίκιασε έναν αμπελώνα και ένα οινοποιείο στην Ίκα για να κάνει κρασιά και αποστάγματα». Κατάφερε να φτιάξει ένα πολύ καλό πίσκο, όπως είπε τότε ο Ιστορικός Lorenzo Huertas Vallejos6.
Τι είναι το Pisco;
Η πόλη Πίσκο ήταν από παλιά γνωστή ως οινοπαραγωγική περιοχή. Η πόλη έδωσε το όνομά της και στο εξαιρετικό απόσταγμα σταφυλιού, που ονόμασε Pisco. Πρόκειται για ένα ποτό υψηλής απόδοσης, άχρωμο ή υποκίτρινο μπράντυ, που παράγεται, από την απόσταξη του ζυμωμένου χυμού σταφυλιών. Αναδείχτηκε από τους ισπανούς εποίκους του 16ου αιώνα ως εναλλακτική λύση στο orujo, ένα μπράντυ από πορτοκάλι, το οποίο εισαγόταν από την Ισπανία.
Oι Iνδιάνοι Κέτσουα έλεγαν pisku ένα πουλάκι ενδημικό της περιοχής στην οποία παραγόταν το συγκεκριμένο απόσταγμα. Οι Ί νκα «Ρiskos» ονόμαζαν τους κεραμικούς αμφορείς, που χρησιμοποιούσαν για αποθήκευση ποτών. Το 1572, η παραγωγή του έφτανε ήδη τα 230.000 λίτρα μόνο στην Ica7. Μέχρι τον 18ο αιώνα είναι φανερό ότι η αμπελουργική δραστηριότητα και το εμπόριο των φημισμένων προϊόντων της είχαν ήδη αποκτήσει τεράστια ζήτηση
Ο εορτασμός της Ονομασίας Προέλευσης
χάρη στον Pedro Manuel, le Griego!
Ως συνώνυμο της παράδοσης του Περού και σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας το απόσταγμα σταφυλιού Pisco εορτάζεται από το 1999, πανηγυρικώς κάθε τέταρτη Κυριακή του Ιουλίου, ως Εθνική Ημέρα Pisco. Η ημερομηνία καθορίστηκε με την Υπουργική Απόφαση 055-99-ITINCI/DM της 6ης Μαΐου 1999.
Το πρώην Εθνικό Ινστιτούτο Πολιτισμού (INC) αναγνώρισε το pisco ως Πολιτιστική Κληρονομιά του Έθνους το 1988, μέσω του Chief Resolution 179-88/INC-J, του οποίου ο βαθμός ανυψώθηκε στη νομική το 20178. Μεγάλη τιμή για όλους τους κατοίκους και τους παραγωγούς του Pisco, που το καλλιεργούν παραδοσιακά με ζήλο. Πραγματοποιείται επίσης μια τελετή στο συμβολικό μνημείο του Πέδρο Μανουέλ, του Έλληνα, στο Πάρκο Φιλίας στο Σαντιάγο ντε Σούρκο, παρουσία της Πρεσβείας της Ελλάδας και Ελλήνων από την ελληνική αποικία στο Περού. Ανεγέρθησαν προς τιμήν του δυο μνημεία, το ένα στη Λίμα και το άλλο στην Ίκα, για την τόσο σημαντική συνεισφορά του στο Περού.
Ένας Κερκυραίος λοιπόν οινοπαραγωγός αιώνες μετά έρχεται από το παρελθόν να μας υπενθυμίσει την αγάπη και το μεράκι που έχουν οι Κερκυραίοι ακόμη και σήμερα για την οινοπαραγωγή. Είναι τιμή για την Κέρκυρα και για την Ελλάδα η αναγνώριση του Πέτρου Εμμανουήλ Βαφεία στο Περού!
—————————
1:“ PEDRO MANUEL – Ο ΕΛΛΗΝΑΣ” , https://4fundos.pe/2014/06/12/pedro-manuel-el-griego/, Guillermo L. Toro-Lira, “Pisco and Pisco Sourunlocked”, https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199366439.013.1090, https://oxfordre.com/latinamericanhistory/display/10.1093/acrefore/9780199366439.001.0001/acrefore-9780199366439-e-1090?p=emailAqNcyRwElss3g&d=/10.1093/acrefore/9780199366439.001.0001/acrefore-9780199366439-e-1090, «Ιστορικό ντοκουμέντο: 1613 διαθήκη Έλληνα πολίτη αναφέρεται στο pisco», https://radionacional.gob.pe/noticias/nacional/documento-historico-testamento-de-1613-de-ciudadano-griego-hace-referencia-al-pisco,
2:«Η διαθήκη του πρώτου παραγωγού της Pisco γίνεται 400 ετών», https://piscoenlanoticia.wordpress.com/tag/pedro-manuel-el-griego/
3: «Η ιστορία του El Griego, του πρώτου παραγωγού του pisco»,
https://rpp.pe/lima/actualidad/la-historia-de-el-griego-el-primer-productor-de-pisco-noticia-504213
4: ό.π.
5: https://4fundos.pe/2014/06/12/pedro-manuel-el-griego/
6:«Στολίδι ντοκιμαντέρ: 1613 η διαθήκη Έλληνα πολίτη αναφέρεται στο pisco», https://andina.pe/agencia/noticia-joya-documental-testamento-1613-ciudadano-griego-hace-referencia-al-pisco-903185.aspx
7: «Pisco: Το Λατινοαμερικανικό Μπράντι», https://mixologyexperts.gr/2020/02/01/pisco-%CF%84%CE%BF-%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%BC%CF%80%CF%81%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B9/
8: ό.π.
