Μέσα στο περιβάλλον της παρούσας ενεργειακής κρίσης, οι τιμές των τροφίμων έχουν φτάσει στα ύψη και αυξάνονται συνεχώς. Στην τελευταία έκθεση της, η αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ αναφέρεται στις βασικές κατηγορίες τροφίμων, οι τιμές των οποίων παραμένουν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι αυξήσεις σε ορισμένα τρόφιμα έχουν φτάσει έως και 90% μέσα σε ένα χρόνο. Όσον αφορά τα βασικά αγαθά, το διάστημα από Μάιο 2021 έως Μάιο 2022, το μοσχάρι έφτασε από 9,80 σε 11,80 ευρώ το κιλό (αύξηση 20%), το γάλα από 1,25 σε 1,48 ευρώ το κιλό (αύξηση 18%), το ψωμί από 0,90 σε 1,20 ευρώ το κιλό (αύξηση 33%) και το ηλιέλαιο από 1,90 σε 3,67 ευρώ το λίτρο (αύξηση 93%).
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους ο πληθωρισμός έφτασε στο 12,1% (υψηλό 29 ετών), έναντι 11,3% το Μάιο. Συγκεκριμένα, διψήφια άνοδος καταγράφεται σε ψωμί και δημητριακά (15,9%), κρέατα (14.9%), γαλακτοκομικά και αυγά (15,5%), λαχανικά (11,3%), έλαια και λίπη (24,9%).
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με δημοσίευμα της Ναυτεμπορικής και πληροφορίες που φτάνουν από τις επιχειρήσεις, «τα ποσοστά με τις αυξήσεις που θα έρθουν από Σεπτέμβριο διαμορφώνονται ως εξής: Κονσέρβες +15%, καλλυντικά +25%, γαλακτοκομικά +12%, μαργαρίνες +20%, αλλαντικά +10%, βαφές μαλλιών +20%, παγωτά +5%, απορρυπαντικά +15%, προϊόντα περιποίησης προσώπου +28%, προϊόντα γυναικείας φροντίδας +18% και γλυκίσματα μπισκότα +20%.»
Παρά την οικονομική ύφεση των προηγούμενων ετών, τα δημοσιονομικά μέτρα λιτότητας (που προκάλεσαν πτώση της καταναλωτικής ζήτησης), τη μείωση μισθών, το κλείσιμο χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, την έκρηξη της ανεργίας, την πανδημία, οι τιμές στην ελληνική αγορά παραμένουν στα ύψη.
Σύμφωνα με την Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, πολλοί είναι οι λόγοι που συντηρούν και θεριεύουν την ακρίβεια στην εγχώρια αγορά. Είναι χαρακτηριστικό, ότι τα ίδια προϊόντα, που πωλούνται στην Ελλάδα και σε χώρες της ΕΕ, εμείς τα αγοράζουμε ακριβότερα, όπως το χυμό πορτοκαλιού, που τον αγοράζουμε μέχρι 2,46 ευρώ, όταν στην Ισπανία πωλείται 0,62 ευρώ. To γάλα και το ψωμί για τοστ, το αγοράζουμε σε διπλάσια τιμή σε σχέση με τους Ισπανούς και Γάλλους αντίστοιχα. Για την ακρίβεια στα είδη διατροφής ευθύνονται:
1) Ο υψηλός ΦΠΑ στα τρόφιμα 13-24%, έκτος υψηλότερος στην ΕΕ. Έρευνα ΙΕΛΚΑ (Ινστ.Ερευν.Λιανεμπ.Καταν.Αγαθων) αναφέρει ότι στην Ισπανία ο ΦΠΑ είναι 4%,σε ψωμί, γάλα, τυρί, αυγά, φρούτα, λαχανικά και 10% στα υπόλοιπα. Στη Γαλλία 5,5% στα βασικά και 10% στα υπόλοιπα είδη τροφίμων,
2) Οι πολυεθνικές “φουσκώνουν” τις τιμές, αλλά και το κόστος, για να αποφεύγουν τη φορολογία στην Ελλάδα. Οι θυγατρικές στη χώρα μας εισάγουν προϊόντα με τεχνητά υψηλό κόστος, το οποίο μετακυλύεται μέσω των υψηλών τιμών στους καταναλωτές.
3) Οι στρεβλώσεις σε μεταφορές, εφοδιαστική αλυσίδα (logistics) κλπ, οι οποίες συμβάλλουν στη διόγκωση των τιμών.
4) Τα καρτέλ. Η ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς, χονδρικού και λιανικού εμπορίου με μυστικές συμφωνίες.
5) Τα υψηλά περιθώρια κέρδους σε τμήμα της εγχώριας αγοράς, λόγω της μείωσης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος.
6) Οι εκπτώσεις. Η πεπατημένη πως οι βραχυπρόθεσμες εκπτώσεις και προσφορές λειτουργούν περισσότερο ελκυστικά για τους καταναλωτές, παρά οι μόνιμα χαμηλές τιμές.
7) Η εξάρτηση εγχώριων τιμών από αυξητικές διακυμάνσεις τιμών πετρελαίου και τιμολογίων ΔΕΚΟ.
Δίπλα σε αυτά, σύμφωνα με τη Greenpeace, ο πόλεμος προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στο εμπόριο σιτηρών και φυτικών ελαίων, τα οποία παράγονται σε Ουκρανία και Ρωσία. Η προβληματική συγκομιδή και προμηθευτική αλυσίδα εκτόξευσε τις τιμές τους. Ο πόλεμος, βέβαια, αποτελεί έναν από τους λόγους της ακρίβειας στη χώρα μας και δεν είναι ο μοναδικός, όπως συχνά διακηρύσσεται.
Εύλογα δημιουργείται το ερώτημα, αν ο πληθωρισμός μειώνει το χρέος και αυξάνει το ΑΕΠ, γιατί να μην συντηρείται τεχνητά, ώστε να επιδείξει έργο η κυβέρνηση, χωρίς κόπο; Μόνο που αυτό είναι σε βάρος των πολιτών και ειδικά των οικονομικά ασθενέστερων. Στην εποχή των μνημονίων, οι Έλληνες αναγκάστηκαν να περιορίσουν δραστικά τις δαπάνες τους λόγω μείωσης μισθού ή ανεργίας. Σήμερα, η μείωση της αγοραστικής τους δύναμης συνδέεται και με την απότομη εκτίναξη των τιμών. Ο πληθωρισμός, πάνω από 10% για πλέον των τριών μηνών, πλήττει, ως γνωστόν κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα. Ανάλυση της τράπεζας Πειραιώς αναφέρει, ότι νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα 750€-1100€ δαπανούν το 27,1% αυτού για διατροφή. Αντίθετα, τα νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα 3,500€ δαπανούν μόνον το 18,7% αυτού για διατροφή.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η διατροφική ανασφάλεια απειλεί κυρίως χώρες που ήδη πλήττονται από έλλειψη τροφίμων. Πρόβλημα που δεν θα έπρεπε να υπάρχει σε έναν πλανήτη ο οποίος, κάθε χρόνο, πετάει το 30% της παραγόμενης τροφής, αξίας 940 δις δολαρίων. Η τροφή έχει πάψει να είναι δικαίωμα για όλους, και μετατράπηκε σε εμπόρευμα για λίγους. Το 62% των σιτηρών της ΕΕ χρησιμοποιείται για ζωοτροφή, το 12% σε βιομηχανίες και βιοκαύσιμα, και μόνον το 23% προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση, όπως δε όλα τα αγροτικά προϊόντα, καλλιεργούνται με λάθος τρόπους (φυτοφάρμακα, χημικά, λιπάσματα., μονοκαλλιέργειες, εντατικοποίηση, μεταλλαγμένα).
