Απεβίωσε πλήρης ημερών (στα 85 της χρόνια) η Φροσύνη Ροή – Φαγογένη, από τις τελευταίες γυναίκες της προπολεμικής περιόδου που διατηρούσε στη μνήμη της και μετέφερε στις νεώτερες γενιές τη μουσική της λαϊκής παράδοσης της Κέρκυρας.
Όπως σημειώνει σε ανάρτησή του στο Facebook ο πρώην νομάρχης Στέφανος Πουλημένος, ο οποίος ερευνά, καταγράφει και συγκεντρώνει εδώ και δεκαετίες την μουσική ιστορία του νησιού των Φαιάκων, η Φροσύνη Ροή «είχε αποθησαυρίσει στη μνήμη της πολλά στοιχεία από την πλούσια λαϊκή μουσική παράδοση της Κέρκυρας και τα ερμήνευε με έναν ξεχωριστό τρόπο και εντυπωσιακή για την ηλικία της ορθοφωνία».
Ο Κώστας Φαγογένης, από την πλευρά του, υπογραμμίζει σε ανάρτησή του ότι η Φροσύνη Ροή ήταν μέλος της ΕΠΟΝ Καλαφατιώνων, είχε εξοριστεί στον εμφύλιο στους Παξούς όπου αναγκάστηκε να εργαστεί ως οικιακή εργάτρια σε σπίτι τοπικού «άρχοντα» και διατηρούσε στη μνήμη της τα αντάρτικα τραγούδια που μετέφερε στις νεώτερες γενιές!
Βιωματική σχέση με τα τραγούδια της Κέρκυρας
Ο Στ. Πουλημένος γράφει για τη Φροσύνη Ροή: «Ήταν ένα από τα κεντρικά πρόσωπα στην έρευνα για τα Τραγούδια της Κέρκυρας, που κατέθεσε την πολύτιμη μαρτυρία της, μέσω της οποίας εμπλουτίστηκαν οι γνώσεις μας για πολλές κατηγορίες τραγουδιών της λαϊκής παράδοσης του νησιού μας, από τα ακριτικά και τις παραλογές, ως τα τραγούδια του γάμου και του ελαιώνα. Ξεχωριστή είναι η μαρτυρία της για τα μοιρολόγια του χωριού της, δίνοντας την ευκαιρία της πρώτης του είδους ηχητικής καταγραφής τους, η οποία στη συνέχεια εμπλουτίστηκε με δύο ακόμη. Η μαρτυρία της Φροσύνης Ροή, καταγράφηκε από τον εικονολήπτη Σπύρο Σκορδίλη, τον Οκτώβριο του 2012, στο πλαίσιο της έρευνας για το βιβλίο που κυκλοφορεί από τον περασμένο Οκτώβριο με τους στίχους και την μελωδία των τραγουδιών της. Αποσπάσματά της αναρτήθηκαν στο YouTube και στον ιστότοπο songsofcorfu.gr.
H μνήμη της Φροσύνης, η μορφή της, η φωνή της, η βιωματική της σχέση με τα τραγούδια της παράδοσης της Μέσης Κέρκυρας, πέρασαν έτσι στην αιωνιότητα! Θα την θυμόμαστε πάντα με σεβασμό, αγάπη και μεγάλη εκτίμηση για την καλή της διάθεση και την πολύτιμη συνεισφορά της.
Στο βίντεο που συνοδεύει αυτήν την ανάρτηση, η Φροσύνη με την αδελφή της την Κατίνα (αριστερά) αποδίδουν την ΑΡΝΗΣΗ, ένα απόσπασμα από το μεγάλο βυζαντινό τραγούδι ΛΙΟΓΕΝΝΗΤΗ, του 11ου αιώνα. Το τραγούδι αυτό, όπως μας είχε πει, το ερμήνευαν ως τραγουδιστό χορό (τραγούδι και χορός μαζί) στην περίοδο της αποκριάς, στους Καλαφατιώνες. Ο ίδιος τραγουδιστός χορός έχει καταγραφεί τον 19ο και τον 20ό αιώνα και σε άλλα χωριά της Κέρκυρας».
Αγωνίστρια της ΕΠΟΝ
Από την πλευρά του, ο Κώστας Φαγογένης αναδεικνύη μια άλλη πτυχή της εκλιπούσας, αυτή της αγωνίστριας της Εθνικής Αντίστασης μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ: «»Από αυτήν άκουσα για πρώτη φορά τα αντάρτικα τραγούδια, που η ίδια τα είχε μάθει ως μέλος της ΕΠΟΝ Καλαφατιώνων. Η ΕΠΟΝ ρίζωσε τόσο βαθιά στη νεολαία του χωριού, ώστε οι Καλαφατιώνες εντάχθηκαν σε εκείνη την κατηγορία των χωριών που χαρακτηρίστηκαν «Μικρές Μόσχες», προσφέροντας σημαντικούς αγωνιστές στο κομμουνιστικό κίνημα του νησιού.
Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στάλθηκε, παρά τη θέλησή της, στους Παξούς, όπου εργάστηκε για τρία χρόνια ως οικιακή εργάτρια σε σπίτι τοπικού άρχοντα. Επέστρεψε στην Κέρκυρα και συνέχισε να εργάζεται ως εργάτρια γης στα χωράφια των μεγάλων κτηματιών της Μέσης Κέρκυρας και του άρχοντα του χωριού της. Εκείνου, που σε συνθήκες ακραίας μετεμφυλιακής φτώχειας και εξαθλίωσης, άρπαξε το μεγαλύτερο μέρος από τα μικροχώραφα της οικογένειάς της, όπως και της πλειονότητας των οικογενειών του χωριού, ασκώντας το προσφιλές στους «αρχόντους» σπορ της τοκογλυφίας.
Ολόκληρη η ζωή της ήταν γεμάτη από τον άχθο της καθημερινής πάλης και την αγωνία για επιβίωση. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο μπόρεσε και έγινε κιβωτός της λαϊκής μουσικής παράδοσης της Κέρκυρας».
