Κέρκυρα: Το μουσικό ταξίδι των Φιλαρμονικών Εταιρειών, μέσα στον χρόνο των αιώνων

Αποτελούν τους πρωταγωνιστές όλων των εορταστικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων της Κέρκυρας. Έχουν παγκόσμια φήμη και είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και της παράδοσης του νησιού. Ο λόγος για τις φιλαρμονικές Εταιρείες Κέρκυρας που κάθε άκουσμά τους, κάθε παιάνισμα τους, κάθε νότα τους, «πλημμυρίζει» τον ουρανό της Κέρκυρας δίνοντας άλλοτε πένθιμο και άλλοτε εύθυμο χρώμα στην πριγκίπισσα του Ιονίου.
Οι ιστορία τους στο νησί ξεκινά γύρω στο 1840, οπού μετά το 1837, με αφορμή τον θάνατο του βασιλιά της Αγγλίας Γουλιέλμου του Δ’ και την απαγόρευση από την ανιψιά του Βικτορία, της συμμετοχής της μπάντας του Αγγλικού στρατού, στις Ορθόδοξες θρησκευτικές εκδηλώσεις και κυρίως στη λιτανεία του Ιερού Σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα, οδήγησε τους Κερκυραίους στις 12 Σεπτεμβρίου του 1840, στην ίδρυση της δικής τους κερκυραϊκής Φιλαρμονικής τη «Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας», που οι ξένοι την αποκαλούσαν «La Banda Grecca», με μουσουργός τον Σπυρίδωνα Ξύνδα, και ιδρυτικά μέλη τον Πέτρο Κουαρτάνο, τον Ιωάννη Καλλονά και Πρόεδρο τον Νικόλαο Χαλκιόπουλο Μάντζαρο.
Τα χρώματα της πρώτης Φιλαρμονικής της Κέρκυρας παρότι προτάθηκε να είναι το μπλε και το λευκό όπως τα χρώματα της Ελληνικής σημαίας, εντούτοις μετά από παρέμβαση της Ιονίου Γερουσίας, ήταν τα χρώματα της Ιονίου Πολιτείας, δηλαδή το μπλε και το κόκκινο. H «Παλαιά» ή η «Κόκκινη Φιλαρμονική», όπως συνηθίζουν να την αποκαλούν οι Κερκυραίοι, είναι η παλαιότερη Φιλαρμονική στο νησί, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα και είναι εκείνη η «Φιλαρμονική Εταιρεία» που απέδωσε τον Ολυμπιακό Ύμνο του Σπύρου Σαμάρα στους πρώτους Σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 στην Αθήνα.
Η «Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας», έθεσε και τα θεμέλια για μια ευρύτερη «Μουσική Σχολή», μια Ακαδημία, που διατηρείται μέχρι σήμερα, με τμήματα σχολών Χορωδίας, Θρησκευτικής Χορωδίας, Εγχόρδων, Πιάνου, Αρμονίας, Αντίστιξης, Μορφολογίας, Τμήμα Νεανικής Μπάντας (Μπαντίνα), Τμήμα Ορχήστρας Πνευστών, Κουαρτέτο Χάλκινων Πνευστών, Τμήμα Μουσικής Δωματίου, Τμήμα Ορχήστρας Τζαζ, Τμήμα Φωνητικής και Τμήμα Επιδείξεων. Στη «Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας» συμμετέχουν 350 άτομα, ενώ στο Τμήμα Επιδείξεων περίπου 150.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, στις 21 Ιουνίου 1890, «γεννιέται» στην πόλη της Κέρκυρας η δεύτερη Φιλαρμονική Εταιρεία, με το όνομα «Φιλαρμονική Εταιρεία Μάντζαρος». Πρόεδρος ορίζεται ο Λεωνίδας Βλάχος και πρώτος δάσκαλος ήταν ο Στέφανος Ρινόπουλος. Η πρώτη της εμφάνιση πραγματοποιήθηκε στη Λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνα, το Πρωτοκύριακο του Νοεμβρίου του 1891, με 40 μουσικούς. Τα χρώματά της είναι το κυανό και το λευκό, τα χρώματα της Ελλάδας. Η χειμερινή της στολή έχει χρώμα βαθύ μπλε, ενώ η θερινή έχει χρώμα λευκό. Το κράνος είναι ασημί με λοφίο από μπλε και λευκά φτερά. Η «Φιλαρμονική Μάντζαρος» ήταν εκείνη που ανέκρουσε τον Εθνικό Ύμνο στην Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακούς Αγώνων του 1896 στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Το 1945 ήταν η πρώτη Φιλαρμονική στην Ελλάδα που ενέταξε γυναίκα μουσικό στο Σώμα της. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, αλλά και με τιμητικό βραβείο στο Φεστιβάλ Φιλαρμονικών της Βιέννης το 1996. Η Φιλαρμονική διατηρεί Σχολές Οργάνων, Τμήμα Νεανικής Μπάντας (Μπαντίνα), Τμήμα Φωνητικής και Τμήμα Επιδείξεων. Στη Φιλαρμονική μετέχουν περίπου 300 άτομα, ενώ στο Τμήμα Επιδείξεων περίπου 120.
Στις 10 Μαρτίου1898 ιδρύεται η πρώτη Φιλαρμονική Εταιρεία, εκτός της πόλης της Κέρκυρας. Είναι η «Φιλαρμονική Ένωση Κοινότητας Γαστουρίου» με τον τίτλο «Η Ομόνοια». Η ίδρυσή της προήλθε μετά από πρωτοβουλία του «Αλληλοβοηθητικού Συλλόγου Γαστουρίου». Η μπάντα αυτή έχει τιμηθεί με το πρώτο βραβείο του Διαγωνισμού Φιλαρμονικών της Ν. Φιλαδέλφειας (1997).
Στις 3 Μαΐου του 1909, εκτός Κέρκυρας ιδρύεται, ο «Φιλαρμονικός Σύλλογος Σκριπερού», που υπήρξε ένας από του κύριους τροφοδότες των Φιλαρμονικών των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Στις 25 Μαΐου του 1910, η Μουσική Καλλιτεχνική Ένωση Λευκιμμαίων, από τη Νότια Κέρκυρα, ίδρυσε μπάντα με το όνομα «Φιλαρμονική Αδελφότης Λευκιμμαίων». Το 1915 λόγω των Βαλκανικών πολέμων, η Φιλαρμονική διαλύθηκε και επανιδρύθηκε το 1961.Οι καλλιτεχνικές της δραστηριότητες της επεκτάθηκαν με την ίδρυση ορχήστρας ποικίλης μουσικής και χορωδίας.
Παράλληλα το 1911 ιδρύεται στη Νότια Κέρκυρα, η δεύτερη Φιλαρμονική της Λευκίμμης, με το όνομα «Μουσικός Σύλλογος Απόλλων» που το 1953 μετονομάστηκε σε «Φιλαρμονική Εταιρεία Λευκίμμης», όπως λέγεται και σήμερα.
Το 1958, στη Μέση Κέρκυρα ιδρύεται η Φιλαρμονική Εταιρεία «Άνω Κορακιάνας- Σπύρος Σαμάρας». Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες φιλαρμονικές του νησιού και ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά σωματεία. Πρωτοεμφανίστηκε στην πόλη της Κέρκυρας στις 2 Απριλίου 1961 την Κυριακή των Βαΐων. Τα χρώματά της είναι το σκούρο μπλε και το κίτρινο. Η χειμερινή και η θερινή της στολή έχει χρώμα σκούρο μπλε με κίτρινη διακόσμηση. Το κράνος είναι ασημί με λοφίο από σκούρα μπλε και κίτρινα φτερά.
Τον Απρίλιο του 1962 ιδρύθηκε στη Βόρεια Κέρκυρα, η «Φιλαρμονική Σιναράδων». Το 1965 ιδρύεται η Φιλαρμονική Εταιρεία του χωριού Άγιος Ματθαίος, με την επωνυμία «Λορέντζος Μαβίλης», ενώ το 1968 ιδρύθηκε η «Φιλαρμονική Κυνωπιαστών» που εκτός της μπάντας διαθέτει και παιδική χορωδία.
Το 1974 ιδρύθηκε η «Φιλαρμονική Εταιρεία Λαπάδων» και το 1979 η «Φιλαρμονική Εταιρεία Αυλιωτών».
Η τρίτη Φιλαρμονική Εταιρεία της πόλης της Κέρκυρας, ιδρύθηκε σχεδόν εκατό χρόνια μετά την πρώτη στο νησί, το 1980, με το όνομα, «Φιλαρμονική Εταιρεία Καποδίστριας». Η πρώτη της εμφάνιση έγινε στις επίσημες εκδηλώσεις της Πρωτοχρονιάς του 1980, με 45 μουσικούς. Τα χρώματά της είναι το μαύρο και το έντονο κόκκινο. Η χειμερινή και η θερινή στολή αποτελείται από κόκκινο σακάκι με μαύρη ζώνη και μαύρο παντελόνι με κόκκινη ρίγα. Το κράνος είναι χρυσαφί με λοφίο από κόκκινα κορδόνια. Η Φιλαρμονική διατηρεί Σχολές Οργάνων, Τμήμα Νεανικής Μπάντας (Μπαντίνα), Τμήμα Ορχήστρας Τζαζ, Τμήμα Μαζορετών και Τμήμα Επιδείξεων. Στη Φιλαρμονική διδάσκουν αφιλοκερδώς 25 δάσκαλοι, ενώ οι μαθητές είναι περίπου 250 άτομα. Στο Τμήμα Επιδείξεων μετέχουν περίπου οι 100.
Το 1982, είκοσι ένα χρόνια μετά την ίδρυση της πρώτης μπάντας στην Κορακιάνα, ακολούθησε η ίδρυση μιας ακόμη Φιλαρμονικής Εταιρείας, αυτήν τη φορά στην Κάτω Κορακιάνα με το όνομα «Γεράσιμος Μαρκοράς» από τον πρώτο δάσκαλο του χωριού.
Το 1990, η Ένωση Λακώνων ίδρυσε Φιλαρμονική Εταιρεία, με όνομα «Άγιος Νικόλαος», ενώ με πρωτοβουλία της τότε Δημοτικής αρχής το 1993, ιδρύθηκε η «Δημοτική Φιλαρμονική Θιναλίων».
Η νεότερη μπάντα του νησιού είναι η «Φιλαρμονική Εταιρεία Κοντοκαλίου» που ιδρύθηκε το 1994 και ξεκίνησε τα πρώτα της βήματα, το 1990 ως παιδική χορωδία και μπάντα.
Εκτός από αυτές τις υπάρχουσες 17 φιλαρμονικές εταιρείες της Κέρκυρας, στο νησί είχαν ιδρυθεί και άλλες μπάντες που στην ιστορική τους διαδρομή διαλύθηκαν, είτε λόγω συνενώθηκαν με άλλες. Οι σημαντικότερες από αυτές ήταν η «Φιλαρμονική Παυλιάνας» και η «Φιλαρμονική Χλωμού».
Όλες οι Φιλαρμονικές Εταιρείες του νησιού είναι αφιλοκερδείς εταιρείες και σε αρκετές από αυτές οι δάσκαλοι δεν έχουν καθόλου οικονομικές απολαβές, ενώ οι μαθητές δεν έχουν καμία οικονομική υποχρέωση. Οι φιλαρμονικές της Κέρκυρας είναι γνωστές όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά παγκοσμίως, ενώ έχουν διακριθεί και τιμηθεί σε πολλά πανευρωπαϊκά φεστιβάλ και παγκόσμιους διαγωνισμούς.
Από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μέχρι τη Νέα Υόρκη, οι Φιλαρμονικές Εταιρείες της Κέρκυρας, έχουν αφήσει το δικό τους αποτύπωμα.
ΠΗΓΗ: zougla.gr