Το ποσό των 45.000 ευρώ διέθεσε το Ιδρυμα Μποδοσάκη για τη στήριξη της λειτουργίας της ιστορικής Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Κέρκυρας, η οποία έχει βρεθεί σε εξαιρετικά δυσχερή οικονομική θέση τα τελευταία χρόνια, παρ’ όλο που το 2010 τα εγγεγραμμένα μέλη της ξεπέρασαν τις 11.000 και κατά το ίδιο έτος διακίνησε 17.500 βιβλία.
Η Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας, που εδρεύει στο Παλαιό Φρούριο της πόλης, στεγάζει, ως γνωστόν, έναν πραγματικό θησαυρό βιβλίων, αφού πρόγονός της, όπως αναφέρει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ιστορικός ερευνητής Δημήτρης Ζυμάρης, μέλος του εφορευτικού συμβουλίου της, ήταν η χαρακτηρισθείσα «Pubblica Libreria» Βιβλιοθήκη του μοναστηριού της Αγίας Ιουστίνης, το οποίο ιδρύθηκε σε προάστιο της πόλης το 1571 και σταδιακά απέκτησε εκπαιδευτήριο με βιβλιοθήκη που αριθμούσε 2.000 τόμους στα μέσα του 18ου αιώνα, ενώ από το 1824 αποτέλεσε τη Βιβλιοθήκη της Ιονίου Ακαδημίας, του πρώτου ελληνικού Πανεπιστημίου. Παρά τις καταστροφές που γνώρισε από βομβαρδισμούς, «αριθμεί σήμερα περισσότερους από 80.000 τόμους, από τους οποίους πολλοί είναι σπάνιες, παλαιές εκδόσεις, πολύτιμοι χειρόγραφοι κώδικες, και ιδιωτικά αρχεία επτανησιακού περιεχομένου», αφού στο νησί ο κόσμος των βιβλιοθηκών αναπτύχθηκε ίσως από τον 15ο αιώνα. Αν και τα αρχειακά τεκμήρια δεν παρέχουν ασφαλείς ενδείξεις για το πότε οργανώθηκε στο νησί η πρώτη βιβλιοθήκη, ο γραπτός λόγος των τοπικών νοταρίων του 15ου αιώνα – αναφέρει ο συνομιλητής μας – έχει στέρεο γνωστικό υπόβαθρο, που παραπέμπει στη λειτουργία βιβλιοθηκών.
Ωστόσο, η Βιβλιοθήκη απολαμβάνει ισχνής κρατικής χρηματοδότησης και λειτουργεί με μία μόνιμη διοικητική υπάλληλο, δύο αποσπασμένους εκπαιδευτικούς και μία καθαρίστρια, ενώ το οργανόγραμμά της προβλέπει 16 θέσεις εργασίας. «Χρειαζόμαστε επειγόντως προσωπικό και χρήματα», σημειώνει ο Δ. Ζυμάρης, ο οποίος ήταν ο βασικός ομιλητής σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα «Εύη Λάσκαρι» της Βιβλιοθήκης, προς τιμήν του Ιδρύματος Μποδοσάκη και του Κερκυραίου προέδρου του Δημήτρη Βλαστού, για τη χορηγία των 45.000 ευρώ.
«Οι βιβλιοθήκες έχουν μακραίωνη παράδοση στον τόπο μας», προσθέτει, εξηγώντας ότι η χορηγία του Ιδρύματος Μποδοσάκη είχε ως αφετηρία την ανάγκη συντήρησης του φυλασσόμενου πνευματικού θησαυρού, αλλά αναγκαστικά εξυπηρέτησε και ανάγκες επιβίωσης της Βιβλιοθήκης.
Η ιστορία των βιβλιοθηκών στο νησί της Κέρκυρας, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε στην προαναφερθείσα εκδήλωση, είναι σύνθετη και μακραίωνη. Αναφορά που συνέταξε στα 1490 ο γνωστός λόγιος Ιανός Λάσκαρις, ο οποίος επισκέφθηκε το νησί σταλμένος από τον Λαυρέντιο των Μεδίκων με σκοπό την αγορά χειρογράφων για τη συγκρότηση της ομώνυμης Βιβλιοθήκης στη Φλωρεντία, κάνει λόγο σε τρεις σημαντικές ιδιωτικές συλλογές κωδίκων, οι δύο από τις οποίες ανήκαν σε παλαιές γηγενείς οικογένειες. Πρόκειται για Βιβλιοθήκες του ιατρού Ανδρόνικου Έπαρχου, παππού του γνωστού ουμανιστή Αντωνίου Έπαρχου, του ιερέως Τιμοθέου Σπυρή, καθώς και της ευγενούς λόγιας οικογένειας Αβράμη. Άλλη πηγή της εποχής κάνει λόγο για σπουδαία Βιβλιοθήκη του Ιωάννη Μόσχου, μαθητή του Πλήθωνα Γεμιστού, ο οποίος μαζί με τους γιούς του Δημήτριο και Νικόλαο ίδρυσαν στην Κέρκυρα Σχολή Φιλοσοφίας, Ιατρικής και Ρητορίας, ένα είδος Ακαδημίας της εποχής, αντίστοιχης με τις ευρωπαϊκές. Επίσης, αξιομνημόνευτη είναι η Βιβλιοθήκη του Δημητρίου Τριβώλη.
Λιγότερο γνωστές, αλλά εξίσου σημαντικές, πρέπει να ήταν, σύμφωνα με τον Δ. Ζυμάρη, οι βιβλιοθήκες του Κερκυραίου ευγενή Ανδρέα Ανέζιου, όσο και του Ιουστίνου Δεκαδίου, στον οποίο «ως Κερκυραίο» αφιερώνει με θαυμασμό ο Άλδος Μανούτιος τον πρώτο τόμο της έκδοσης του Αριστοτέλη.
Ερευνα της ιστορικού Παναγιώτας Τζιβάρα σε κείμενα Διαθηκών που φυλάσσονται στο Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας, με σκοπό τον εντοπισμό Βιβλιοθηκών, ανέδειξε δεκάδες ελλάσσονες και τέσσερις μεγάλες Βιβλιοθήκες του ιππότη Πρόσπερο Μαρίνι, του νομικού Αλταβίλα Χαλικιοπούλου, του υμνογράφου Νικολάου Τριαντάφυλλου και του ιερέα – διδασκάλου Νικολάου Λαρδέα, στα τέλη του 17ου αιώνα και στις αρχές του 18ου αιώνα, οπότε και ιδρύθηκαν στο νησί τρεις Ακαδημίας. Αλλά και στα μοναστήρια της κερκυραϊκής υπαίθρου συγκροτήθηκαν κατά την ίδια εποχή σημαντικές Βιβλιοθήκες, όπως η Βιβλιοθήκη της Ι.Μ. Παλαιοκαστρίτσας, όπου η πρώτη απογραφή βιβλίων της έγινε το 1656.
Πρώτος διευθυντής της σύγχρονης Βιβλιοθήκης ήταν ο Ιω. Μάρμορας. Τα πανηγυρικά εγκαίνιά της έγιναν τον Ιούλιο του 1798. Στα χρόνια που ακολούθησαν χρημάτισαν διευθυντές της, μεταξύ άλλων, προσωπικότητες όπως ο Μαρίνος Παπαδόπουλος – Βρετός, ο Κωνσταντίνος Ασώπιος, ο Πέτρος Κουαρτάνος, ο Ιάκωβος Πολυλάς και ο Ιωάννης Ρωμανός. Ο βομβαρδισμός της πόλης της Κέρκυρας από τους Ναζί τον Σεπτέμβριο του 1943 υπολογίζεται ότι κατέκαυσε μέσα σε μια νύχτα περίπου 150.000 τόμους βιβλίων της Δημόσιας Βιβλιοθήκης και ιδιωτικών Βιβλιοθηκών, αλλά ακολούθησε η αναγέννηση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης, με δωρεές περίπου 15.000 τόμων.
«Οι κρίκοι της αλυσίδας που μας ενώνει με το μακρινό παρελθόν ράγισαν, αλλά δεν έσπασαν, ενώ το δέντρο της Βιβλιοθήκης, με τις ρίζες του να χάνονται σε βάθος τουλάχιστον πέντε αιώνων, μπορεί να έχει πληγωθεί, αλλά συνεχίζει να είναι καρποφόρο», τονίζει ο Δ. Ζυμάρης, ελπίζοντας ότι δεν θα αργήσει να εκδηλωθεί η απαιτούμενη κρατική αρωγή και ότι η προσφορά του Ιδρύματος Μποδοσάκη «θα βρει αρκετούς μιμητές».
Χ.Κ.
