Η κληρονομιά του Βυζαντίου είναι ορατή στο βιωματικό μας περιβάλλον μέσα από την τέχνη, από τη λατρευτική έως και τη διακοσμητική της διάσταση, από υλικά και τεχνικές η χρήση των οποίων άρχισε την εποχή της αυτοκρατορίας και ακόμα είναι λειτουργικά σήμερα. Αυτή η πλούσια παρακαταθήκη που «μεταγγίστηκε» σε όλον τον κόσμο παρουσιάζεται στη σημαντική έκθεση που εγκαινιάζεται απόψε στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης με τίτλο “Η αρχιτεκτονική ως εικόνα. Πρόσληψη και αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής στη βυζαντινή τέχνη”. Μία έκθεση που για την πραγματοποίησή της συνεργάστηκαν 30 μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Πίσω από αυτήν τη συνεργασία βρίσκεται η επτάχρονη ερευνητική δραστηριότητα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (με έδρα τη Θεσσαλονίκη) και του Πανεπιστημίου του Πρίνστον (Tμήμα Τέχνης και Αρχαιολογίας).
Εκθέματα και από το Μουσείο Αντιβουνιώτισσας στη Θεσσαλονίκη
Τριάντα μουσεία συμπράττουν ώστε να γίνει πραγματικότητα μια σπουδαία έκθεση για την κληρονομιά του Βυζαντίου στην Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα στα εκθέματα και εκείνα από το Μουσείο Αντιβουνιώτισσας της Κέρκυρας.
Τριάντα μουσεία εκθέτουν
Ο χρονικός ορίζοντας της έκθεσης αρχίζει από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, το 330, και καταλήγει αιώνες μετά την κατάλυση της αυτοκρατορίας, τον 19ο αιώνα, τεκμηριώνοντας τη συνέχιση της βυζαντινής κληρονομιάς. Τα εκθέματα προέρχονται από τις βυζαντινές συλλογές φημισμένων μουσείων όπως είναι το θησαυροφυλάκιο του Αγίου Μάρκου (Βενετία), το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, το Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, η Πινακοθήκη Τρετιακόφ της Μόσχας, τα εθνικά Mουσεία Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Αρμενίας κ.ά. αλλά και από τα πιο σημαντικά που βρίσκονται στην Ελλάδα: το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και το Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα, το Μουσείο Αντιβουνιώτισσας στην Κέρκυρα, το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης στο Ηράκλειο κ.ά.
Πολύτιμα εκθέματα
Σε τέσσερις ενότητες, και στα δύο επίπεδα του χώρου περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, σχηματίζεται μία εικόνα του Βυζαντίου μέσα από 80 εκθέματα που επιχειρούν από τις προθήκες τους να αποδώσουν το νόημα και την πρόσληψη του αρχιτεκτονικού χώρου στη βυζαντινή τέχνη και τις αναπαραστάσεις του από τους Βυζαντινούς. Πρόκειται για ψηφιδωτά, λατρευτικές εικόνες άγνωστων και μη τεχνοτροπιών, προπλάσματα ναών, τοιχογραφίες, εικονογραφημένα χειρόγραφα, προσκυνητάρια, χαρακτικά, λειψανοθήκες, αρχιτεκτονήματα, όχι απλώς διακοσμητικά, αλλά με σημασιολογικές παραστάσεις. Τα ακριβοθώρητα εκθέματα της έκθεσης φανερώνουν τη διαχρονικότητα των χαρακτηριστικών στοιχείων στον τρόπο σύλληψης και απεικόνισης της αρχιτεκτονικής στη βυζαντινή τέχνη, αλλά και τη διαφορετική οπτική σε σχέση με την τέχνη της Δύσης και τις προσεγγίσεις της Αναγέννησης. Με το βλέμμα του βυζαντινού πολίτη επιχειρεί να πλοηγήσει τον σύγχρονο επισκέπτη η έκθεση, υπογραμμίζει η επιμελήτρια Ευαγγελία Χατζητρύφωνος, λέγοντας ακόμα ότι το θέμα «που είναι ελάχιστα μελετημένο διεθνώς, παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε έκθεση. Τα εκτιθέμενα έργα δηλώνουν υπαινικτικά στον θεατή πως η τέχνη στο Βυζάντιο δεν λειτουργούσε ως αυτοσκοπός, αλλά ως μέσο πρόσβασης στον πνευματικό κόσμο. Υπό την έννοια αυτή ήταν υπερβατική».
Η έκθεση θα παραμείνει στη Θεσσαλονίκη έως τις 31 Ιανουαρίου του 2010 και στη συνέχεια θα μεταφερθεί στο Πρίνστον (6 Μαρτίου – 6 Ιουνίου 2010). Την έκθεση συνοδεύει πολυσέλιδος επιστημονικός κατάλογος που περιλαμβάνει εισαγωγικά δοκίμια, λήμματα και φωτογραφίες των εκθεμάτων και βιβλιογραφία.
